Sprookje over een klein dorpje

Tijdens de openbare vergadering van Dorpsraad Keldonk op 30-09-2020 heeft Ria Kuijpers haar zelfgeschreven sprookje voorgedragen. Vanwege het 25 jarig jubileum van de dorpsraad is een overzicht van projecten gepresenteerd. Een vast project is "Bouwen" en daarover gaat ook het sprookje wat hieronder is weergegeven.

Klik hier voor de notulen van de openbare jubileum vergadering.

Een klein dorpje in Brabant

Eens, heel lang geleden in het jaar 1806 was er een gehuchtje Keeldonck geheten. Er leefden 235 mensen. De nederzetting lag op de hogere zandgronden, nabij het riviertje de Aa. Voor de rest bestond het gebied uit woeste heide en verspreid liggende vennen. Van oudsher hoorde het bij de Gemeente Erp. De mensen woonden in plaggenhutten en sobere boerderijtjes. Bijna alle onderkomens hadden een rieten dak en wanden van houten vlechtwerk, dat besmeerd was met leem. De vloer was meestal ook van leem. Het was er koud en vochtig en er zat veel ongedierte. De mensen werden niet oud.

Doordat van 1822 tot 1826 het kanaal werd gegraven, konden makkelijker goederen worden getransporteerd en daardoor kwam er meer bedrijvigheid. Men begon met het ontginnen van de grond. Het heide werd afgegraven en er ontstond landbouwgrond, die met behulp van de nieuwe kunstmest, vruchtbaar gemaakt kon worden. Dit bracht met zich mee, dat er boerderijen van steen gebouwd werden.

Het kleine gehuchtje groeide!

In 1895 wordt in een aardrijkskundig boek gesproken over Kildonk aan de Aa, met 555 inwoners. Het merendeel van de Kildonkenaren was toen boer, vaak met een heel groot gezin. Meer dan 10 kinderen was geen uitzondering. De mensen waren voor vrijwel alle voorzieningen, aangewezen op het dorp Erp, wat op 3 kwartier lopen lag. Het viel de inwoners steeds zwaarder om dagelijks de tocht voor kerk en school te moeten maken. Men moest met de benenwagen over slechte, slijkerige zandwegen.
Een enorme drang naar zelfstandigheid en eigenwaarde nam bezit van de Kildonkenaren. Het idee ontstond om een eigen parochie op te richten. Enkele mensen die het aandurfden en goed konden praten, gingen op hun gammele fiets naar de bisschop in Den Bosch. Daar kregen ze eigenlijk meteen medewerking, mits ze een goede bouwpastoor konden vinden. Die vonden ze in Pastoor Bogaerts. Het ging niet allemaal vanzelf. Erp was hier niet blij mee, want het zou de kostwinning van de Erpenaren benadelen. 

Toch kreeg Pastoor Bogaerts het voor elkaar om in 1912 de H. Antonius van Padua kerk te laten bouwen, ook met veel zelfwerkzaamheid van de inwoners. De Antoniusschool werd in 1913 gebouwd, de huidige Oude School, met weer veel tegenwerking van Erp. Op de eerste schooldag gingen er 63 kinderen naar school.
Ook vond de pastoor de sociale contacten heel belangrijk, vooral voor de bewoners onderling. Bovendien zou het de verbondenheid met de kerk verstevigen. Er werden allerlei verenigingen opgericht. Met vereende krachten ontstonden er mooie dingen. De ijverige pastoor was nog niet klaar. In 1931 werd het klooster van het Kostbaar Bloed geopend. Ook de bewaarschool die in het klooster was ondergebracht, kreeg direct veel leerlingen.

Het kleine dorpje groeide en groeide, het leek wel een sprookje!

De bouw van het parochiehuis vond in 1935 plaats. De verenigingen kregen een plekje en ook de kleuters vonden daar toen onderdak, omdat het in het klooster te klein geworden was.
De laatst ontginningen vonden in de dertiger jaren plaats in het Lijnt. Hiervan kennen we nu nog de 4 ontginningsboerderijen. In 1940 werd de Aa gekanaliseerd. Dat zorgde voor veel minder overstromingen en betere gronden.

Na de oorlog was de woningnood hoog. Door de grote gezinnen was er veel behoefte aan woningen. In Keldonk werden enkele gemeentewoningen gebouwd, de zogenaamde woningwetwoningen. De verwoeste huizen en boerderijen werden herbouwd. Daarna werden de belangrijkste verbindingswegen verhard. Dit was een heel groot gemak. Langs de doorgaande weg (Van de brug tot en met De Roost) werden huizen gebouwd. Ook veel kleine bedrijfjes vestigden zich hieraan. In 1958 is de huidige Antoniusschool gebouwd, waaraan later 2 leslokalen voor de kleuters zijn toegevoegd. In de jaren 60 werden het Kuilven en Pastoor Bogaertsstraat bebouwd.

Het kleine dorpje groeide en groeide, het leek wel een sprookje!

De woonsituatie is intussen veel verandert. Er zijn veel meer huizen nodig voor hetzelfde aantal inwoners, als vroeger. Er zijn veel meer één persoonshuishoudens. Ook gaan senioren niet meer op hun 65ste naar een bejaardenhuis. Bovendien worden de mensen steeds ouder.
Pas in 1978 werden de kavels aan de Meester van de Lindenstraat uitgegeven. Er was enorm veel behoefte aan woningen voor de plaatselijke jongeren. Het dorpje wilde groeien!

Steeds meer agrariërs stopten en er werden boerderijen gesplitst, waardoor er meer woonruimte ontstond. Helaas nog veel te weinig. Het dorpje heeft dan 1010 inwoners. In 1980 werd aan het klooster een woonfunctie toebedeeld. Goed, want nu konden meer Keldonkenaren op zichzelf gaan wonen en soms samenwonen zonder te trouwen. Hokken werd dat in die tijd genoemd.

Het kleine dorpje groeide, maar wilde meer……

De gemeente Erp maakte in 1980 een mooi dorpenplan bekend. Het was een prachtig plan. Het zou genoeg huisvesting opleveren voor de plaatselijke jongeren. Het dorpje zou groeien!
Helaas is daar weinig van terecht gekomen. Er veranderde niet veel. Voor de eigen jeugd werd er veel te weinig ontwikkeld. Enkele premie A woningen werden gebouwd aan de Pastoor Bogaertsstraat.

Pas in 1990 werd aan het plan de Bleekweide gewerkt. Dit ging om ongeveer 13 woningen. Door de ligging en vorm waren deze kavels moeilijk verkoopbaar. In de volksmond werd gesproken over lelijke taartpunten. Veel jongeren vertrokken noodgedwongen naar elders. Wat weer de schijn wekte dat er geen bouwbehoefte was. Dit vertraagde het volgende bestemmingsplan. Erp werd samengevoegd bij de Gemeente Veghel in 1994.

Na de eeuwwisseling wordt omgeving D'n Dries bouwrijp gemaakt, voor ongeveer 10 woningen. Ook toen zaten er mensen met smacht te wachten. In 2006 is de Keldonkse Morgen fase 1 ontwikkelt, en daarna fase 2 en 3.
In 2007 kwam er WVG [wet voorkeursrecht gemeente] op grond, voor een nieuw bestemmingsplan aan de Kampweg/Antoniusstraat. Door de crisis werd de WVG er in 2010 weer afgehaald. In 2012 kocht de gemeente geen bouwgrond meer aan en liet het over aan de particuliere initiatieven. Er zijn vele plannen ingediend. Helaas kwam er geen overeenstemming. Jammer genoeg heeft het dorpje, nu alweer jaren geen bestemmingsplan.

We zijn alweer 8 jaar verder en nú is er een plan in ontwikkeling. We hopen dat dit plan nu wel zal slagen en dat er nog vele nieuwe plannen zullen volgen. Op dit moment heeft Keldonk ongeveer 1080 inwoners. Vanaf 1980 tot nu is het dus met nog geen 100 mensen gegroeid, in 40 jaar tijd. Veel te weinig. Het verenigingsleven krijgt minder leden en op school worden veel minder kinderen aangemeld.

Erg jammer voor het kleine dorpje, dat zo graag wilde groeien!

Door de jaren heen hebben veel mensen zich ingezet om Keldonk te laten groeien. Zo ook de Dorpsraad. Elke vergadering stond woningbouw op het programma. We wilden zo graag naar 1500 inwoners, want alleen door woningbouw kan een dorp leefbaar blijven.
Het zou heel mooi zijn, als het dorpje nu eindelijk wel door zou kunnen groeien, in plaats van nieuwe peeldorpen ontwikkelen. Alleen dan zou ik gewoon kunnen eindigen met:

Het kleine dorpje werd meer leefbaar en ze leefden er nog lang en gelukkig!

Ria Kuijpers.